CHƯƠNG 06 - CHÂM NGÔN

Sự bảo lãnh thiếu khôn ngoan

¹ Hỡi con, nếu con đã bảo lãnh cho một người bạn của mình,

hay đã bắt tay giao kèo với một người xa lạ,

2 nếu con bị trói buộc vì những điều con đã hứa

hay vướng mắc vì những lời con đã nói ra,

³ thì con ơi, khi đã trót rơi vào tay người bạn,

muốn thoát thân, con phải làm điều này

là hãy đi lạy lục van xin nó.

⁴ Ðừng chớp mắt khép mi, chớ nghỉ ngơi yên giấc.

⁵ Hãy tìm cách thoát thân như linh dương thoát bẫy,

như chim thoát khỏi tay người tìm bắt chim.

Người biếng nhác và con kiến

⁶ Hỡi người biếng nhác, hãy đến xem loài kiến sống thế nào

và nhờ đó mà trở nên khôn.

⁷ Nó chẳng có thủ trưởng,

chẳng có giám sát, chẳng có lãnh đạo.

⁸ Nhưng mùa khô đến, chúng biết tích trữ thức ăn,

tới mùa gặt, chúng thu gom lương thực.

⁹ Hỡi người biếng nhác, ngươi còn nằm đó tới bao giờ?

Chừng nào ngươi mới ngủ dậy?

¹⁰ Ngủ một chút, chợp mắt một chút, khoanh tay nằm một chút,

¹¹ là cái nghèo sẽ đến như tên du thủ du thực,

cảnh bần cùng sẽ đột nhập như người có vũ trang.

Người xảo trá

¹² Ðây tên gian ác, đây đứa xấu xa,

nó tới lui, miệng buông lời dối trá,

¹³ nó nháy mắt, khều chân, dùng ngón tay ra hiệu.

¹⁴ Nó toan tính trong lòng mọi chước độc mưu thâm,

lúc nào cũng gieo bất hoà, xung khắc.

¹⁵ Thế nên tai hoạ sẽ giáng xuống nó thình lình,

bất ngờ nó bị suy sụp, vô phương cứu chữa.

Bảy điều Thiên Chúa ghê tởm

¹⁶ Có sáu điều làm Ðức Chúa gớm ghét,

có bảy điều khiến Người ghê tởm :

¹⁷ mắt kiêu kỳ, lưỡi điêu ngoa, tay đổ máu người vô tội,

¹⁸ lòng mưu tính những chuyện xấu xa,

chân mau mắn chạy đi làm điều dữ,

¹⁹ kẻ làm chứng gian thốt ra lời dối trá,

người gieo xung khắc giữa anh em.

Cha tiếp tục nhắn nhủ con

²⁰ Hỡi con, lệnh cha con truyền, hãy lo tuân giữ,

lời mẹ con dạy, chớ bỏ ngoài tai.

²¹ Những lời truyền dạy đó,

con hãy khắc trong tim, con hãy đeo vào cổ,

để ghi nhớ đêm ngày.

²² Những lời đó sẽ hướng dẫn con lúc con tới lui,

sẽ giữ gìn con khi con nằm xuống,

sẽ cùng con chuyện trò khi con thức dậy.

²³ Vì huấn lệnh là ngọn đèn, lời dạy dỗ là ánh sáng,

và lời quở trách bảo ban là đường dẫn tới sự sống,

²⁴ nhờ đó con sẽ được giữ gìn

khỏi tay người đàn bà trắc nết,

khỏi lời đường mật của người phụ nữ đã có chồng.

²⁵ Ðừng để sắc đẹp nó quyến rũ lòng con,

đừng để ánh mắt nó làm con mê mẩn.

²⁶ Vì gái điếm chỉ đòi một ổ bánh thôi,

còn người phụ nữ đã có chồng

làm hỏng cả một cuộc đời cao quý.

²⁷ Có ai dấu lửa trong người mà không bị cháy áo?

²⁸ Có ai đi trên than hồng mà không bị bỏng chân?

²⁹ Người giao du với vợ bạn mình cũng thế,

gần gũi nàng ắt bị trừng phạt thôi.

³⁰ Chẳng ai khinh đứa đi ăn trộm chỉ vì đói mà muốn có ăn.

³¹ Tuy nhiên nếu bị bắt,

nó phải đền gấp bảy, phải giao mọi của cải trong nhà.

³² Ðàn ông ngoại tình thì mất hết lý trí,

người phạm tội ấy tự huỷ hoại đời mình.

³³ Nó phải ăn đòn và mang tiếng xấu,

nỗi ô nhục của nó, không làm sao gột rửa.

³⁴ Vì người chồng sẽ nổi cơn ghen,

lúc trả thù, anh ta sẽ không mảy may thương xót.

³⁵ Mọi đền bù, anh ta sẽ không thèm nhận,

có đưa bao quà cáp, cũng một mực chối từ. 

CHIA SẺ

Giải thoát chính bạn (c.1-5). Những việc làm xấu xa sẽ làm cho bạn sập bẫy (Cn 5:22), điều đó cũng xảy ra với những lời nói thiếu bác ái. Bạn phải cẩn thận khi bạn đưa ra những lời hứa. nếu bạn không biết cách nói “không”, bạn sẽ kết thúc trong nô lệ, và cái giá phải trả sẽ rất cao. Tốt hơn bạn phải khiêm tốn và sẽ có được tự do, thay vì để cho sự tự hào của bản thân hủy hoại bạn. Những lời nói phát ra từ môi miệng chúng ta có thể là năng lượng nâng ai đó lên, và cũng có thể là sức mạnh hất người ta văng ra ngoài. Cách thức bạn sử dụng từ vựng của cuộc sống với những người xung quanh bạn để mang đến sự xây dựng hay phá bỏ ?

Dạy chính mình (c.6-11). Hãy học từ thế giới tự nhiên (Cn30:15-31). Con kiến biết cách sử dụng những cơ hội tốt để chuẩn bị cho tương lai, nhưng con người lười thì vô dụng và biếng nhác, để rồi đã kết thúc trong nghèo khổ. Hãy suy nghĩ về cuộc sống của bạn. Bạn có biện minh cho bản thân bởi những lý do như : hoàn cảnh, thiếu kỷ luật, thiếu cơ hội tốt ? Hãy nhìn đến những hoa trái trong cuộc sống hiện tại của bạn. Những hoa trái đó có đem đến cho bạn niềm vui hay chúng gây ra những tiếng thở dài trong u sầu ?

Bảo vệ chính mình (c.12-35). Hãy cảnh giác với những người xấu (c.12-19) và những người phụ nữ tội lỗi (c.20-35). Hãy ghét điều Thiên Chúa ghét và yêu mến những điều Thiên Chúa yêu và bạn sẽ vui hưởng những điều Thiên Chúa vui thích. Đâu là những bản chỉ dẫn báo cho bạn biết bạn phải nên dừng lại, và cách thức của bạn phản ứng trước những dấu hiệu ấy như thế nào ?