CHƯƠNG 23 - CHÂM NGÔN

¹ Khi con ngồi ăn với kẻ có chức quyền,

hãy để ý kỹ người đối diện.

2 Nếu con vốn tham ăn, hãy đặt dao kề cổ.

³ Ðừng thèm thuồng cao lương mỹ vị của hắn,

vì đó là thứ đồ ăn phỉnh gạt.

⁴ Chớ nhọc công thu tích của cải,

và cũng đừng bận tâm đến nó;

⁵ mắt con vừa thấy, nó đã chẳng còn,

vì nó mọc cánh bay đi mất,

tựa đại bàng bay tới trời cao.

⁶ Chớ ăn bánh của quân xấu bụng,

đừng thèm thuồng cao lương mỹ vị của hắn.

⁷ Vì lòng hắn nghĩ sao, con người hắn như vậy.

Hắn mời con : "Ăn uống đi nào!"

Nhưng đâu phải hắn có lòng với con.

⁸ Mẩu bánh vừa nuốt vào, con đã phải thổ ra.

Mất công toi bao nhiêu lời tốt đẹp,

⁹ con đừng nói vào tai đứa dốt,

vì nó sẽ khinh dể lời lẽ khôn ngoan của con.

¹⁰ Con chớ chuyển dời đường ranh cũ,

cũng đừng xâm phạm cánh đồng của trẻ mồ côi,

¹¹ vì Ðấng cứu chuộc chúng là Ðấng hùng mạnh,

chính Người sẽ biện hộ cho chúng chống lại con.

¹² Con hãy để tâm đón lấy lời huấn dụ,

và lắng tai nghe điều hiểu biết.

¹³ Ðừng ngại gì khi phải phạt trẻ con,

nếu con đánh nó bằng roi, nó đâu có chết.

¹⁴ Lấy roi đánh nó là cứu nó khỏi âm ty.

¹⁵ Hỡi con, tâm trí con khôn ngoan

thì lòng dạ thầy cũng vui sướng.

¹⁶ Môi miệng con nói những lời chính trực

thì tâm hồn thầy sẽ mừng rỡ hân hoan.

¹⁷ Ðừng để lòng con phân bì với quân tội lỗi,

nhưng hãy luôn kính sợ Ðức Chúa,

¹⁸ vì chắc chắn con có một tương lai

và niềm hy vọng của con sẽ không thành mây khói.

¹⁹ Hỡi con, hãy nghe thầy và con sẽ nên khôn,

hãy hướng lòng con theo chính đạo.

²⁰ Ðừng nhập bọn với quân chè chén say sưa,

với những kẻ chỉ mê ăn mê nhậu.

²¹ Bởi vì kẻ say sưa ăn nhậu ắt sẽ phải túng nghèo;

kẻ mơ màng buồn ngủ sẽ khố rách áo ôm.

²² Hãy lắng nghe cha con, đấng sinh thành ra con,

đừng khinh dể mẹ con khi người già yếu.

²³ Chân lý và khôn ngoan, nghiêm huấn và hiểu biết,

con hãy mua lấy chứ đừng bán đi.

²⁴ Thân phụ người công chính sẽ mừng vui,

đấng sinh thành người khôn sẽ hoan hỷ.

²⁵ Ước gì cha mẹ con được hỷ hoan

và người sinh ra con được mừng rỡ.

²⁶ Hỡi con, hãy hết lòng tin tưởng vào thầy

và hãy để mắt noi gương thầy.

²⁷ Vì gái điếm là hố sâu

và phụ nữ ngoại tình là giếng hẹp.

²⁸ Nó khác nào kẻ cướp rình chờ

hòng tăng số những kẻ bất trung trong nhân loại.

²⁹ Ai kêu : "Than ôi!"? Ai kêu: "Khổ quá!"?

Ai cứ gây gổ? Ai phải thở than?

Ai chịu những vết thương vô lý?

Ai có đôi mắt đỏ ngầu?

³⁰ Ðó là kẻ nấn ná mãi bên ly rượu,

là người đã nếm đủ thứ rượu ngon.

³¹ Nhìn rượu làm chi: rượu màu đỏ hồng,

óng ánh trong ly, rồi trôi xuống cổ.

³² Nhưng rốt cuộc, rượu như rắn cắn,

như nọc độc hổ mang.

³³ Mắt con sẽ thấy những điều kỳ dị,

lòng con tuôn ra bao chuyện nhảm nhí.

³⁴ Con như người bồng bềnh giữa biển khơi,

lắc lư trên cột buồm.

³⁵ "Bị người đánh, tôi chẳng biết đau,

bị người đập, tôi đâu cảm thấy.

Ðến bao giờ mới tỉnh rượu đây

để tôi lại kiếm thêm ly nữa?" 

CHIA SẺ

Việc lập lại nhiều lần từ “đừng” nhắc nhở bạn rằng có một số điều mà Thiên Chúa không muốn con cái của Ngài làm.

Đừng ước ao những điều cao lương mỹ vị (c.1-3), ngay cả khi người giàu có tặng chúng cho bạn. Bạn có thể quen vị với những điều như thế và bắt đầu sống một cách giàu sang (c.4-5). Nhưng hãy để sự giàu sang bay đi, trong khi những tính tốt vẫn còn lưu lại mãi mãi. Đồng thời, đừng nên kết bạn với những người xấu bụng (c.6-8). Cho dù họ tặng cho bạn nhiều hay ít, lòng họ không ở với bạn. Không phải thức ăn trên bàn nhưng tình yêu trong lòng làm cho tình bạn thực lòng và tồn tại lâu dài.

Đừng nói một cách bất cẩn vào tai kể dốt (c.9), vì họ sẽ hiểu sai và trích dẫn lời bạn không đúng, và điều đó làm cho bạn gặp rắc rối. Đừng thay đổi những ranh giới mà con người và Thiên Chúa đã thiết lập (c.10-11; 22:28; Đnl 19:14). Đó là lỗi đức công bình và áp bức, và Thiên Chúa sẽ xét xử.

Đừng thất bại trong việc dạy con cái mình có kỷ luật (c.13-14), vì thế con cái bạn sẽ có sự khôn ngoan và đem đến niềm vui cho bạn (c.15-16). Cho dù những gia đình khác có thể làm gì đi nữa, đừng ghen tỵ với những kẻ tội lỗi (c.22).

Đừng giao du với những kẻ ăn nhậu vì bạn cũng sẽ giống như họ (c.19-21). Thậm chí đừng nên nhìn đến rượu (c.29-35) vì bạn sẽ kết thúc trong xấu hổ và bầm dập.

Đừng nên bán sự thật bằng bất cứ giá nào (c.23)! Để sống trong sự thật đòi hỏi chúng ta phải trả giá ở mức độ nào đó, nhưng chối từ sự thật chúng ta phải  trả một giá đắt hơn nhiều.

Hãy mua lấy sự thật chứ đừng bán đi là một lời khuyên trong sách Châm Ngôn 23:23. Ông Lót đã bán sự thật để mua lấy cho mình một ngôi nhà trong thành phố (Stk 13:1-13), và Ê-sau đã bán sự thật để lấy một tô súp (Stk 25:29-34). Vua Sa-un đã bán sự thật để tìm kiếm sự ủng hộ của dân chúng (1Sm 15:14-35). Giu-đa đã bán sự thật với giá ba mươi đồng bạc (Mt 26:14-16), và Phi-la-tô đã bán sự thật để tìm lấy sự ủng hộ của đám đông (Mc 15:15). Có khi nào bạn đổi chát sự thật bằng một giá trị nào đó chăng ?